zaterdag 24 november 2012

Leesverslag 'Post voor mevrouw Bromley'


Titel: Post voor mevrouw Bromley
Auteur: Stefan Brijs
Aantal pagina’s: 506
ISBN: 9 789045 019840

Met de woorden ‘ik vind niet dat jullie een mondeling literatuur bij mij mogen doen, zonder een boek van Stefan Brijs te hebben gelezen!’ kreeg ik dit pareltje in mijn handen gedrukt. Nog nooit had ik van Stefan Brijs gehoord, maar daar zou snel verandering in komen.

Samenvatting
Post voor mevrouw Bromley vertelt het tragische verhaal van John Patterson. John Patterson is een jongen van 19 jaar, die op het punt staat Engelse literatuur te gaan studeren aan King’s College, Londen. John verloor zijn moeder vlak na zijn geboorte, dus nu woont hij samen met zijn vader, die als postbode werkt.
Dan breekt opeens de oorlog met de Duitsers uit. Enthousiast komt de zeventienjarige Martin Bromley bij John langs om hem te vragen samen naar het front te gaan. Martin is al sinds jongs af aan de beste vriend van John, maar zijn stoerheid en agressiviteit zijn vaak teveel voor John. Ook nu laat hij het afweten en vertelt hij Martin dat hij binnenkort gaat studeren en dus niet meegaat om tegen de Duitsers te vechten. Martin meldt zichzelf wel aan, maar komt niet door de keuring wegens zijn leeftijd en lengte. Toch weet Martin na een paar weken zichzelf bij de Royal Fusiliers binnen te smokkelen, als hij de geboortepapieren van zijn (oudere) overleden broer Matthew gebruikt.
Tijdens zijn studie ontmoet John William Dunn, een student Duitse literatuur. Samen bouwen ze een hechte vriendschap op, gebaseerd op de vele literaire teksten die ze elkaar proberen bij te brengen. William verzet zich fel tegen de (onjuiste) Engelse propaganda en is bezig een pamflet samen te stellen, waarin hij alle leugens en misstappen van de Britse regering over de oorlog aan de kaak stelt. De druk op ‘thuisblijvers’ neemt echter toe: iedereen die oud genoeg is om te vechten maar zich niet aanmeldt, wordt minachtend aangekeken en bespot. De druk wordt na een paar weken voor William te groot en hij ontneemt zichzelf het leven, John vriendloos achterlatend.
Als John’s vader een paar weken later ongelukkig om het leven komt tijdens een brand en John een brief vindt, gericht aan mevrouw Bromley, waarin het overlijden van ‘Matthew’ Bromley wordt bevestigd, is de maat vol en meldt ook hij zich aan voor het leger.
In het leger wordt John aangesteld als de bediende van Luitenant Ashwell, een vriendelijke man. John’s compagnie heeft het relatief rustig en na een paar maanden krijgt John drie dagen verlof. Hij kiest ervoor om naar Poperinge te gaan, een ‘Brits’ dorpje in Noord-Frankrijk, waar hij Jack Cunningham, een oud compagniegenoot van Martin, ontmoet. Jack vertelt John over de tragische dood van Martin, die helemaal niet heldhaftig blijkt te zijn geweest. Onthutst keert John terug naar zijn eigen compagnie, om te horen dat ze over een paar dagen de loopgraven in moeten. John besluit zijn afscheidsbrief aan mevrouw Bromley te schrijven, waarin hij tevens vertelt dat Martin gestorven is. Gebroken maakt hij zich klaar voor de strijd.
Een paar dagen later vertrekt hij naar de loopgraven.

Verwachting
Mijn verwachtingen over Post voor mevrouw Bromley waren neutraal, naar de positieve kant hellend. Op aanraden van een wijs man kreeg ik het boek in handen, dus ik had wel zo mijn ideeën over de kwaliteit van het boek. Echter, het feit dat de setting van het verhaal de Eerste Wereldoorlog is, maakte het dat ik toch mijn twijfels had. Er zijn vele boeken over deze gruwelijke periode geschreven, dus enige angst voor een uitgekauwd verhaal was er zeker.

Thema
Het thema van Post voor mevrouw Bromley is de waanzin van de (Eerste Wereld)oorlog. Deze waanzin begint bij het uitbreken ervan: duizenden jongemannen zijn laaiend enthousiast over de verschrikkingen die hen te wachten staan. Opgejut door de Britste propaganda melden vele stommelingen zich aan, klaar om een ‘held’ te worden. Vervolgens gaat de waanzin door in de loopgraven, waar jonge jongens voor het mitrailleurvuur worden geworpen, waarbij ze een verschrikkelijke dood sterven. In Londen houdt de waanzin ook niet op: thuisblijvers worden gesard, gejend en gepest tot ook zij zich aanmelden. Iedereen gelooft in de Britse leugens over de overwinningen en volgens de gevreesde overlijdensbrieven sterft elke Britse soldaat een heldendood, met een kogel door het hart.

Motieven
1) De dood:
dit motief spreekt natuurlijk voor zich. Miljoenen soldaten vinden de dood in de zinloze Eerste Wereldoorlog. John wordt ook geconfronteerd met de dood van vele dierbaren.
2) John Keats: de brieven van Keats spelen een belangrijke rol in het verhaal. Het was de lievelingsschrijver van John’s moeder en John neemt de brieven van Keats mee naar het front, waarmee hij zich vaak zal troosten.
3) Angst: angst is in Post voor mevrouw Bromley een alles verslindend en onverzadigbaar monster. De angst begint bij het uitbreken van de oorlog en blijft vervolgens als een vergiftigde mantel over de lichamen van de mensen liggen.
4) Eenzaamheid: de eenzaamheid van John zal en kan ik niet mooier en ontroerender beschrijven dat dit citaat: ‘De tranen vielen op mijn handen, op het vel papier, de inkt liep uit. Ik huilde niet om Walter, al evenmin om Gladys, zelfs niet meer om Mary, ik huilde enkel om mezelf, om alles wat ik nooit had gehad en nooit zou krijgen. Ik had al jaren een leven van steen geleid. Van dat besef was ik tijdens het lezen doordrongen geraakt. Ik keek om me heen, naar de barak vol lege bedden, het puin dat op de vloer lag, de geknakte balken van het dak, en dacht, dit ben ik, dit is mijn lichaam, mijn ziel, een ruimte waarin iedereen altijd slechts op doortocht is geweest, waar niemand wilde of kon blijven, waar wind en regen vrij spel hadden.’ (blz. 443).
5) Groepsdruk: de groepsdruk wordt veroorzaakt door een combinatie van angst, waanzin en propaganda. De menselijke geest wordt beïnvloedt door de vele verschrikkingen en propagandaleuzen, waardoor zij alle thuisblijvers als lafaards gaan beschouwen.
6) De post: de post fungeert als een dubbelzijdig zwaard in het verhaal. Zo is John’s vader als postbode van overlijdensbrieven een gevreesde doodbrenger, maar wordt John telkens weer als een held onthaald wanneer hij de brieven en pakketjes aan de leden van zijn compagnie uitdeelt.
7) Leugens: het hele leven van John is doordrenkt van de leugens. De leugens in de overlijdensbrieven, maar ook de leugens die hij zelf schrijft. Zo kan hij het niet over zijn hart verkrijgen om mevrouw Bromley te vertellen over Martin’s dood.

Beoordeling
Schrijfstijl:
de schrijfstijl van Stefan Brijs is zeer aangenaam. Ik dacht dat ik er wel een paar weken over zou doen om het 506 pagina’s tellende boek uit te lezen, maar mede door de inhoud van het verhaal duurde dit maar een paar dagen. Alhoewel Brijs niet zeer hoogstaand formuleert, toch weet hij de belangrijke passages (zie ‘Motieven’) zeer mooi te verwoorden.
Inhoud: de gebruikte personages in Post voor mevrouw Bromley zijn ietwat standaard. Zo is mevrouw Bromley de liefhebbende moeder, John’s vader de zwijgende man en luitenant Ashwell de man met het geheim. Deze formule zorgt echter wel voor een goed lopend verhaal, dat ik met plezier heb gelezen.
Citaat: ‘Die nacht schreef ik een brief een mevrouw Bromley. Ik had een kaars bij mijn bed aangestoken en pen en papier gepakt. Het werd een afscheidsbrief. Daarin bedank ik haar voor alles wat ze voor mij had gedaan, voor alles wat ik van haar had geleerd en bovenal voor haar onvoorwaardelijke liefde al die jaren.’ (blz. 495).
Het perspectief is eenvoudig: het hele verhaal wordt vanuit de ogen van John verteld. Hier valt voor de rest niet veel meer over te zeggen.

Eindoordeel
Post voor mevrouw Bromley was een zeer verrassend boek. Aan het begin was ik bang dat het verhaal net als alle andere oorlogsverhalen zou zijn, maar die angst is gelukkig niet waargemaakt. Het boek las zeer vlot weg en wist me op de nodige momenten te ontroeren. Meer dan eens gaf het boek mij stof tot nadenken, om me vervolgens weer als een uitgehongerde op het boek te storten.
Het taalgebruik was niet hoogstaand, noch was dat het geval voor de inhoud van het verhaal. Dit verandert 
echter niets aan het feit dat ik blij ben dat ik dit boek in mijn handen kreeg gedrukt.