Titel: De
Uitvreter
Schrijver: Nescio (J.H.F. Grönloh)
Plaats van uitgave: Amsterdam
Jaar van eerste uitgave: 1911
Aantal pagina’s: 40
Schrijver: Nescio (J.H.F. Grönloh)
Plaats van uitgave: Amsterdam
Jaar van eerste uitgave: 1911
Aantal pagina’s: 40
Genre:
novelle
Samenvatting
‘De Uitvreter’ vertelt het (korte) verhaal van Japi (‘Z’n achternaam heb ik nooit geweten’), oftewel de Uitvreter. Het verhaal wordt door Koekebakker verteld.
Japi raakt ‘bevriend’ met de Amsterdamse schilder Bavink, wanneer ze samen op een schip naar de Zijpe zitten. Ze raken aan de praat en Bavink is wel geïnteresseerd in het nietsdoen en ‘versterven’ van Japi. Ze reizen samen door naar Amsterdam, waar Japi Koekebakker en zijn vriend Hoyer ontmoet.
Japi verblijft geruime tijd in Amsterdam, terwijl hij op de zakken van Bavink en Koekebakker teert. Hij maakt enkele tochten naar België, Frankrijk en Friesland, maar na een paar weken duikt hij altijd weer op. Na een paar jaar krijgt Japi toch het gevoel dat ook hij iets moet gaan doen voor de kost en hij begint te solliciteren bij verschillende kantoren. Dit levert bijna altijd niets op, maar na een paar sollicitaties kan hij aan de slag. In de tussentijd heeft hij het Franse meisje Jeanne ontmoet en meteen is hij smoorverliefd. Dan raakt Jeanne echter ziek: ze heeft een ontsteking aan de borst en zal niet lang meer leven. Japi werkt harder dan ooit tevoren, totdat hij er genoeg van heeft en besluit te stoppen.
Om de laatste passage te omschrijven, gebruik ik een citaat: ‘In Mei trok i naar Nijmegen. Daar schreef i me op een briefkaartje, dat Jeanne aan haar borstkwaal gestorven was. Daar hatti op gewacht, schreef i. Op een zomermorgen om half vijf, toen de zon prachtig opkwam, is hij van de Waalbrug gestapt. De wachter kreeg hem te laat in de gaten. ‘“Maak je niet druk, ouwe jongen,” had Japi gezegd, en toen was i er afgestapt met zijn gezicht naar het Noord-Oosten.’
Na een kort leven van ‘uitvreten’ heeft Japi zichzelf verdronken.
‘De Uitvreter’ vertelt het (korte) verhaal van Japi (‘Z’n achternaam heb ik nooit geweten’), oftewel de Uitvreter. Het verhaal wordt door Koekebakker verteld.
Japi raakt ‘bevriend’ met de Amsterdamse schilder Bavink, wanneer ze samen op een schip naar de Zijpe zitten. Ze raken aan de praat en Bavink is wel geïnteresseerd in het nietsdoen en ‘versterven’ van Japi. Ze reizen samen door naar Amsterdam, waar Japi Koekebakker en zijn vriend Hoyer ontmoet.
Japi verblijft geruime tijd in Amsterdam, terwijl hij op de zakken van Bavink en Koekebakker teert. Hij maakt enkele tochten naar België, Frankrijk en Friesland, maar na een paar weken duikt hij altijd weer op. Na een paar jaar krijgt Japi toch het gevoel dat ook hij iets moet gaan doen voor de kost en hij begint te solliciteren bij verschillende kantoren. Dit levert bijna altijd niets op, maar na een paar sollicitaties kan hij aan de slag. In de tussentijd heeft hij het Franse meisje Jeanne ontmoet en meteen is hij smoorverliefd. Dan raakt Jeanne echter ziek: ze heeft een ontsteking aan de borst en zal niet lang meer leven. Japi werkt harder dan ooit tevoren, totdat hij er genoeg van heeft en besluit te stoppen.
Om de laatste passage te omschrijven, gebruik ik een citaat: ‘In Mei trok i naar Nijmegen. Daar schreef i me op een briefkaartje, dat Jeanne aan haar borstkwaal gestorven was. Daar hatti op gewacht, schreef i. Op een zomermorgen om half vijf, toen de zon prachtig opkwam, is hij van de Waalbrug gestapt. De wachter kreeg hem te laat in de gaten. ‘“Maak je niet druk, ouwe jongen,” had Japi gezegd, en toen was i er afgestapt met zijn gezicht naar het Noord-Oosten.’
Na een kort leven van ‘uitvreten’ heeft Japi zichzelf verdronken.
Kenmerken van de
stroming
Na lang twijfelen tussen de naturalistische stroming en de neoromantische stroming, heb ik gekozen voor de neoromantische stroming. De kenmerken van deze literaire stroming zijn onder andere:
1) Escapisme: de neiging tot het ontvluchten van het dagelijks leven.
2) Zwerflust.
3) Het verzetten tegen de maatschappij.
4) Het hebben van onvervulbare verlangens.
Na lang twijfelen tussen de naturalistische stroming en de neoromantische stroming, heb ik gekozen voor de neoromantische stroming. De kenmerken van deze literaire stroming zijn onder andere:
1) Escapisme: de neiging tot het ontvluchten van het dagelijks leven.
2) Zwerflust.
3) Het verzetten tegen de maatschappij.
4) Het hebben van onvervulbare verlangens.
Het escapisme zien we goed terug in het gedrag van Japi: hij
zit dagenlang aan de waterkant, na te denken over het leven. In geen enkele
mate is hij geïnteresseerd in wat dan ook: ‘“Nee Goddank”, zei Japi, “en ik dicht ook niet en ik ben geen
natuurvriend en geen anarchist. Ik ben Goddank heelemaal niks.”’ Men zou op
het eerste gezicht denken dat Japi te lui is om te werken, maar deze luiheid
straalt hij niet in het verhaal uit. Je krijgt als lezer echt het gevoel dat
het vlugge leven gewoonweg niet voor Japi gemaakt is.
De zwerflust uit de neoromantiek zien we terug in de vele reizen van Japi: het gebeurt meer dan eens dat hij voor een paar weken vertrekt naar bijvoorbeeld Brussel, Normandië, Friesland (waarvan de reis altijd onopgehelderd is gebleven) en zelfs Afrika. Wat hij tijdens deze reizen doet is onduidelijk, maar het is wel duidelijk dat hij ook in verre landen leeft van andermans goedheid.
Japi verzet zich op een ongewone manier tegen de maatschappij van zijn tijd. Hij voert geen actie, noch protesteert hij. Nee, zijn verzet bestaat uit het langs de waterkant zitten: hij weigert te werken en deel te nemen aan de maatschappij. Bavink en Koekebakker weten allebei van wanten, maar helaas slaat hun werklust niet over op Japi. Japi blijft liever versterven, terwijl hij nadenkt over zijn leven.
De onvervulbare verlangens worden meteen al duidelijk in hoofdstuk I: ‘Hij had maar één wensch: te versterven, onaandoenlijk te worden voor honger en slaap, voor kou en nat. Dat waren je groote vijanden. Eeuwig en altijd moest je weer eten en slapen, moet je weg van de kou, werd je nat en beroerd of moe. Zoo’n waterplas heeft ’t maar goed, die golft maar en weerspiegelt de wolken, is aldoor anders en blijft toch gelijk. Hij heeft nergens last van.’
Als laatste romantisch kenmerk, zou ik de Weltschmerz kunnen noemen. Dit lijden zien we pas terug in het laatste hoofdstuk: Jeanne ligt op sterven, zes van zijn zeven kinderen komen te overlijden en Japi komt erachter dat het leven niet voor hem gemaakt is (‘O nee. Te sappel had i zich gemaakt. Vijftien jaar ouder geworden was i in de laatste drie, vier jaar.’). Je moet het laatste hoofdstuk meerdere malen teruglezen om het grauwe, donkere pessimisme te ontdekken. Maar wanneer je dit eenmaal hebt ontdekt, zul je zien dat dit dunne boekje niet zo makkelijk te doorgronden is.
De zwerflust uit de neoromantiek zien we terug in de vele reizen van Japi: het gebeurt meer dan eens dat hij voor een paar weken vertrekt naar bijvoorbeeld Brussel, Normandië, Friesland (waarvan de reis altijd onopgehelderd is gebleven) en zelfs Afrika. Wat hij tijdens deze reizen doet is onduidelijk, maar het is wel duidelijk dat hij ook in verre landen leeft van andermans goedheid.
Japi verzet zich op een ongewone manier tegen de maatschappij van zijn tijd. Hij voert geen actie, noch protesteert hij. Nee, zijn verzet bestaat uit het langs de waterkant zitten: hij weigert te werken en deel te nemen aan de maatschappij. Bavink en Koekebakker weten allebei van wanten, maar helaas slaat hun werklust niet over op Japi. Japi blijft liever versterven, terwijl hij nadenkt over zijn leven.
De onvervulbare verlangens worden meteen al duidelijk in hoofdstuk I: ‘Hij had maar één wensch: te versterven, onaandoenlijk te worden voor honger en slaap, voor kou en nat. Dat waren je groote vijanden. Eeuwig en altijd moest je weer eten en slapen, moet je weg van de kou, werd je nat en beroerd of moe. Zoo’n waterplas heeft ’t maar goed, die golft maar en weerspiegelt de wolken, is aldoor anders en blijft toch gelijk. Hij heeft nergens last van.’
Als laatste romantisch kenmerk, zou ik de Weltschmerz kunnen noemen. Dit lijden zien we pas terug in het laatste hoofdstuk: Jeanne ligt op sterven, zes van zijn zeven kinderen komen te overlijden en Japi komt erachter dat het leven niet voor hem gemaakt is (‘O nee. Te sappel had i zich gemaakt. Vijftien jaar ouder geworden was i in de laatste drie, vier jaar.’). Je moet het laatste hoofdstuk meerdere malen teruglezen om het grauwe, donkere pessimisme te ontdekken. Maar wanneer je dit eenmaal hebt ontdekt, zul je zien dat dit dunne boekje niet zo makkelijk te doorgronden is.
De Uitvreter van
Nescio is niet echt een duidelijke exponent van de neoromantiek. Ik meldde al
eerder dat ik moeite had te kiezen tussen het naturalisme en de neoromantiek. De Uitvreter bevat namelijk ook
naturalistische kenmerken. Zo is Japi geen bijzondere protagonist. Nee, Japi is
gewoon een mens zoals ieder ander. Het verhaal wordt objectief verteld door
Koekebakker en door het hele verhaal heen zien we geen spoortje van Nescio
zelf. Het belangrijkste naturalistische kenmerk is misschien wel de
ontnuchtering van Japi: hij leeft eerst heel simpel, maar dan komt hij erachter
dat het leven niet voor hem is weggelegd.
De Uitvreter bevat dus ook zeker naturalistische kenmerken en kan daardoor niet worden omschreven als een duidelijke representant van de neoromantiek.
De Uitvreter bevat dus ook zeker naturalistische kenmerken en kan daardoor niet worden omschreven als een duidelijke representant van de neoromantiek.
Hoi Tobias,
BeantwoordenVerwijderenJe hebt een goed stromingsverslag gemaakt. Ik vind het goed dat je veel citaten gebruikt en je hebt echt nagedacht bij welke stroming het boek precies past, omdat je duidelijk aangeeft tussen twee stromingen te twijfelen. Bij alle kenmerken van de stroming heb je een voorbeeld en citaat gevonden en ook bij de andere stroming geef je wat voorbeelden. Misschien zou je door het taalgebruik ook nog de Nieuwe Zakelijkheid kunnen noemen?
Elize
Tobias,
BeantwoordenVerwijderenEen prima verslag om je dossier mee te completeren, als je het mij vraagt. Je geeft wederom een goede samenvatting van eigen hand en ik vind het leuk dat je in het laatste gedeelte daarvan een door jou gevonden citaat gebruikt dat een heleboel gebeurtenissen in één keer samenvat.
Fijn ook dat je even de eigenschappen van de neoromantiek hebt geplaatst, dit maakt het wel wat duidelijker. Om diezelfde reden is het echter wel weer jammer dat je, juist omdat je erg twijfelde tussen twee stromingen, niet ook de standaardeigenschappen van het naturalisme opgeeft. Zo kan de lezer zien waarom jij toch net voor de eerste bent gegaan en niet voor de tweede. Later kom je hier nog enigszins op terug en maak je het alsnog nog wat duidelijker.
Ik als taalliefhebber moet toch wel - vergeef het mij - tot mijn spijt concluderen dat ik nergens een opmerking van jouw kant zie betreft het taalgebruik in het boek, dat ik wel het allerleukste vond aan De Uitvreter. Aan de andere kant snap ik ook dat het type verslag dat je hebt gedaan hier relatief weinig ruimte toe biedt.
Daarbij kan dit ook geen punt van kritiek zijn, want ik verwijt jou in principe nu niet mijn mening te hebben en dat kan natuurlijk niet. Dus trek je van de bovenstaande alinea maar niet heel veel aan, want er ligt gewoon een heel degelijk verslag, verduidelijkt door een goede hoeveelheid citaten en onderbouwd door goede argumenten.
Tobias jongen, ik heb genoten van al je verslagen dit jaar en vond het een eer om ze te lezen. Minstens zo veel heb ik genoten van je reacties op die van mij, zoals ook de laatste twee weer. Met regelmatig een glimlach op mijn gezicht las ik ze gelijk zodra ik zag dat ze waren geplaatst, wat ik ook aan het doen was, want het plezier dat wij hadden in zowel het maken als het lezen van onze reacties op elkaar, ervoeren maar weinigen, en daar mogen wij best trots op zijn.
Mark